موسیقی و هوش

آیا آموزش موسیقی مهارت های شناختی را بهبود می بخشد؟

آموزش موسیقی در  کودکان می تواند به کسب مهارتهای عمومی تحصیلی کودک کمک کند، آموزش های  هنری نیز فواید مشابه ای دارند. بنابراین آیا آموزش موسیقی فواید شناختی خاصی دارد؟ مهارت های شنیداری مانند فراگیری موسیقی  می تواند به  کودکان در رمزگشایی گفتار کمک کند. و تحقیقات جدید نشان می دهد که انواع خاصی از آموزش موسیقی ممکن است  در بهبود مهارت های ریاضی و تفکر نیز موثر باشند.

موسیقی چگونه مغز را شکل می دهد؟

فناوری های جدید اسکن مغز به متخصصان مغز و اعصاب اجازه داده است که فعالیت های مغزی موجودات زنده را مشاهده کنند و نتایج آن واضح است:  فعالیت های مغزی نوازندگان متفاوت هستند. به عنوان مثال، در یک مطالعه، افرادی که در کودکی آلات موسیقی می نواختند واکنش های محکم تری نسبت به افرادی که آموزش موسیقی ندیده اند به صدا نشان دادند (Skoe and Kraus 2012).

سایر مطالعات نشان می دهند که بچه هایی که آموزش موسیقی می بینند، واکنش های عصبی متمایزی را نسبت به موسیقی و گفتار نشان می دهند(Moreno et al 2009; Chobert et al 2012; François et al 2012).
این فقط مربوط به تفاوت در فعالیت مغز نیست. حجم مغز نیز تفاوت هایی دارد.
اگر مغز یک نوازنده ی پیانو را بررسی کنید، متوجه می شوید که ناحیه ای از مغز که حرکات انگشتان را کنترل می کند سایز بزرگ تری دارد(Pascual-Leone 2001).

علاوه بر این، اسکن مغزی کودکان 9 تا 11 ساله نشان داده است که کودکانی که آلات موسیقی می نوازند حجم ماده خاکستری بیشتری در قشر حسی و حرکتی پسین دارند (Schlaug et al 2005).
در واقع، نوازندگان به طور قابل توجهی دارای ماده خاکستری بیشتری در چندین ناحیه مغزی هستند (Schlaug et al 2005)، و به نظر می رسد اثرات درس های موسیقی با شدت تمرین افزایش می یابد.
یک مطالعه نوازندگان حرفه ای پیانو را با آماتورها مقایسه کرده است. اگرچه  به هر دو گروه تمرین های معین شده داده می شد، اما به نوازندگان حرفه ایی دو برابر تمرین داده شد نتیجه جالب بود. نوازندگان حرفه ایی حجم ماده خاکستری بیشتری در تعدادی از مناطق مغز نسبت به گروه اول داشتند (Gaser and Schlaug 2003).

آیا رابطه هوش و موسیقی فقط یک مسئله ژنتیکی است؟

شاید این تفاوت های مغزی همان چیزی باشد که افراد را در قدم اول به فراگیری موسیقی سوق می دهد. بدین معنی که افراد حتی پیش از آموزش موسیقی از لحاظ ماده خاکستری مغزی با هم متفاوتند و این فراگیری موسیقی نیست که سبب ازدیاد این ماده می شود آنها به طور اتفاقی با ماده خاکستری بیشتری شروع به کار می کنند و این به آنها مزیتی می دهد که آموزش موسیقی را آسان تر یا لذت بخش تر می کند.

آیا می توانیم همه تفاوت های مغزی را به چنین تنوع فردی و از قبل موجود نسبت دهیم؟سوال خوبی است و ما  خوشبختانه برای آن پاسخی درخور داریم. آزمایشات تایید می کنند که مغز در پاسخ به آموزش موسیقی تغییر می کند و همه چیز مربوط به ژنتیک نیست. (Schlaug 2015).
به عنوان مثال، در یک مطالعه، افراد ی که تا حالا آموزش موسیقی ندیده بودند مامور شدند که دو ساعت در روز تمرین 5 انگشتی را روی پیانو انجام دهند. در عرض پنج روز، افراد شواهدی از تغییرات مغزی مجدد نشان دادند. اندازه ناحیه مربوط به حرکت انگشتان بزرگتر و فعال تر شده بود (Pascual-Leone 2001)
بنابراین منطقی است که فکر کنیم مغز در پاسخ به آموزش موسیقی رشد متفاوتی دارد. اما از ارتباط بین موسیقی و هوش چه می دانیم؟

اگر بچه ها را در دنیای واقعی مقایسه کنید، کودکانی که موسیقی فرا می گیرند از نظر تحصیلی بهتر عمل می کنند.

آنها مهارتهای کلامی و ریاضی قوی تری دارند. آنها حتی در آزمون های حافظه فعال و انعطاف پذیری شناختی عملکرد بهتری دارند. آنها حتی دارای ضریب هوشی بالاتری هستند (Fujioka et al 2006؛ Schellenberg 2006؛ Patel and Iverson 2007؛ Hanna-Pladdy and Mackay 2011).
اما دلایل دیگری نیز وجود دارند و آموزش موسیقی به تنهایی مسئول این تفاوت های شناختی نیست. به عنوان مثال، واضح است که آموزش موسیقی با ثروتمندی ارتباط دارد و مرفه بودن مزایای زیادی برای پیشرفت در مدرسه به بچه ها می دهد.

همچنین ممکن است والدین با توانایی شناختی بیشتر فرزندان خود را در کلاس های موسیقی ثبت نام کنند. و شاید بچه هایی که توانایی تحصیلی بالاتری دارند بیشتر به دنبال درس های موسیقی باشند و به آن پایبند باشند - زیرا این تجربه را مفیدتر می دانند (Schellenberg 2006)
برای پی بردن به  دلیل واقعی ارتباط موسیقی و هوش، ما نیاز به یک رویکرد تجربی داریم. در حالت ایده آل، ما باید از کودکانی شروع کنیم که هیچ تجربه قبلی در زمینه آموزش موسیقی نداشته اند. سپس ما باید به طور تصادفی برخی از این کودکان را برای دریافت آموزش موسیقی انتخاب کنیم و نتایج را اندازه گیری کنیم. آنها با بچه هایی که از لحاظ موسیقی آموزش ندیده اند چگونه مقایسه می شوند؟
هنگامی که محققان چنین آزمایش هایی را انجام داده اند، اغلب گزارش داده اند که بچه ها در بهبود توانایی شناختی عمومی پیشرفت های خفیفی دارند. پیشرفت هایی مانند نمرات بهتر در آزمون های توجه، حافظه، برنامه ریزی و توانایی کلامی.

بنابراین، آزمایش ها از این ایده حمایت می کنند که آموزش موسیقی می تواند توسعه مهارت های شناختی را افزایش دهد که ارتباط مستقیمی با ساخت موسیقی ندارند. اما به خاطر داشته باشید: انواع دیگر غنی سازی فرهنگی (مانند کلاس های هنری) می توانند تأثیرات مشابهی بر هوش فراگیران داشته باشند
اگر ما بخواهیم فعالیتهای غنی سازی "مغزی" را برای فرزندان خود فراهم کنیم،  علاوه بر آموزش موسیقی آموزشهای دیگری نیز وجود دارد.
آیا در مورد آموزش موسیقی چیز خاصی وجود دارد؟ به عنوان مثال آیا آموزش موسیقی به نسبت آموزش های دیگر به پیشرفت شناختی بیشتری منجر می شود؟ 

در سال 2004، E. Glenn Schellenberg سعی کرد به این سوال پاسخ دهد. در تحقیقی که بر روی 144 دانش آموز دبستانی انجام شد، وی به طور تصادفی به بچه های 6 ساله دستور داد یکی از چهار درمان  زیر را در طول سال تحصیلی دریافت کنند:

• آموزش پیانو
• دروس آواز
• دروس نمایشی
• بدون درس

در پایان سال تحصیلی، همه شرکت کنندگان افزایش کمی در هوش را تجربه کردند. با این حال، کودکانی که  در طول سال تحت آموزش موسیقی بودند نسبت به سایر گروه ها پیشرفت چشمگیرتری در زمینه ی هوش نشان دادند (Schellenberg 2004).
یک مطالعه اخیر به طور تصادفی 230 دانش آموز دبستانی را برای دریافت هر کدام تعیین کرد.

• کلاسهای گروهی مبانی موسیقی، شامل برخی از تجربیات محدود در زمینه نواختن آلات موسیقی در کلاس درس ؛
• آموزش هنرهای تجسمی، از جمله درس های نقاشی، مجسمه سازی و تاریخ هنر و..
• بدون آموزش یا غنی سازی خاص

پس از دو سال، کودکانی که به آنها هنرهای تجسمی آموزش داده شده بود، در آزمایش های حافظه بصری-فضایی از همسالان خود بهتر عمل کردند. اما بچه هایی که آموزش موسیقی دیده بودند، در آزمون های هوش کلامی و تست های طراحی شده جهت  توانایی حل مشکلات نمرات  بیشتری کسب کردند. سندی دیگر بر تاثیر موسیقی بر هوش کودکان! (Jaschke et al 2018).

و یک مطالعه تصادفی دیگر گزارش می دهد که کودکان 8 ساله پس از تنها 6 ماه آموزش موسیقی، توانایی خواندن و تشخیص تفاوت در گفتار بهتری را نشان می دهند. بچه های دیگری که به جای آنها تحت آموزش نقاشی بودند چنین پیشرفت هایی را تجربه نمی کردند (Moreno et al 2009).

در اینجا ذکر این نکته الزامی است که همه ی "آموزش های موسیقی" یکسان نیستند و به یک اندازه روی هوش کودکان موثر نیستند. شاید وقتی کودکان خواندن نت موسیقی و نواختن یک ساز موسیقی را یاد می گیرند، فراگیری موسیقی مزایای شناختی و هوشی بیشتری را به همراه داشته باشد.
در بسیاری از مطالعات، محققان جهت تعیین میزان تاثیر موسیقی بر هوش کودکان  فقط یک نوع آموزش معمولی موسیقی را آزمایش کرده اند - آموزشی که ما آن را "ارزیابی  موسیقی" یا "حساسیت به موسیقی" توصیف می کنیم.  در این آزمایش ها بچه ها کمی در مورد ریتم و نظریه موسیقی یاد می گرفتند. آنها یاد می گرفتند که صداهای سازهای مختلف موسیقی را تشخیص دهند. آنها  را با هم بخوانند و کف بزنند ؛ آنها این شانس را داشتند که چند درام بزنند،  ویا  یک ملودی را روی ریکوردر بنوازند. چنین آموزش هایی می تواند لذت بخش و مفید باشد.

تاثیرات آموزش های حرفه ای و شدیدتر موسیقی بر میزان هوش کودکان

اما  میزان مهارت های شناختی بچه ها و تاثیرات موسیقی بر هوش چگونه خواهد بود هنگامی که کودکان آموزش های شدیدتر و دقیق تر موسیقی به مانند  یادگیری خواندن  نت های موسیقی و نواختن یک ساز پیچیده موسیقی، مانند ویولن را دریافت می کنند
کلارا جیمز و همکارانش اخیراً این سوال را در آزمایشی که شامل 69 دانش آموز دبستانی بود بررسی کردند.
نیمی از بچه ها به طور تصادفی تحت آموزش موسیقی ابتدایی  که در بالا ذکر شد قرار گرفتند.. نصف باقیمانده به طور تصادفی تحت آموزش  تمرینات موسیقی متمرکزتر و دقیق تر قرار گرفتند: هر هفته دوبار آنها نواختن یک ساز زهی را در کلاس ارکستر یاد می گرفتند.

محققان کودکان را در ابتدای مطالعه و دوباره در پایان آن آزمایش کردند. پس از دو سال آموزش، بچه هایی که در کلاس ارکستر تحت آموزش بودند پیشرفت های بیشتری را در میزان هوش، "حافظه فعال، توجه، سرعت پردازش، انعطاف پذیری شناختی، استدلال ماتریسی، عملکرد دست حسی و هماهنگی  میان دو دست" تجربه کردند (James et al 2020).
بنابراین می توان گفت  این مطالعه شواهدی را در اختیار ما می گذارد که آموزش رسمی و دقیق موسیقی - یادگیری خواندن موسیقی و نواختن یک ساز زهی - تأثیر بیشتری بر میزان هوش و مهارت های شناختی عمومی دارد.